Warszawa została boleśnie naznaczona podczas drugiej wojny światowej. Zniszczenia sięgające prawie 70% ówczesnej zabudowy, śmierć blisko połowy mieszkańców, trwająca latami odbudowa – to wszystko czyni z wojny najtragiczniejszy okres w historii miasta. Przyjrzymy się dziś, jak stolica wspomina swoich wojennych bohaterów i wyruszymy szlakiem najciekawszych pomników związanych z tym okresem.
Pomnik Mikołaja Kopernika
Ustawiony przed Pałacem Staszica (siedzibą PAN) przy Krakowskim Przedmieściu.
Ufundowany przez Stanisława Staszica, a odsłonięty przez Juliana Ursyna Niemcewicza w 1830 r., pomnik Kopernika stał się podczas wojny obiektem akcji sabotażowej, opisanej zresztą przez A. Kamińskiego w „Kamieniach na szaniec”. Niemcy zasłonili tablicę z napisem Mikołajowi Kopernikowi Rodacy, własną inskrypcją mającą świadczyć o niemieckim pochodzeniu astronoma. 11 lutego 1942 r. Maciej Aleksy Dawidowski PS. „Alek” zerwał niemiecką płytę i ukrył ją w śniegu. W 1944 r. pomnik Kopernika został przeznaczony na złom, ale uniknął zniszczenia.
Pomnik Małego Powstańca
Ustawiony na ul. Podwale, przy murach obronnych.
Pomnik projektu Jerzego Jarnuszkiewicza, odsłonięty w 1983 r. upamiętnia najmłodszych uczestników Powstania Warszawskiego. Wystawiony ze składek harcerzy.
Pomnik Powstania Warszawskiego
Ustawiony przy pl. Krasińskich przy gmachu Sądu Najwyższego.
Jeden z najciekawszych pomników stolicy, projektu Wincentego Kućmy i Jacka Budyna. Realistyczne postacie uchwycono w ogniu walk i podczas wchodzenia do kanału. Właz, którym ewakuowali się powstańcy ze Starego Miasta faktycznie znajduje się kilkanaście metrów dalej, na skrzyżowaniu ulic Długiej i Miodowej. Pomnik ku czci warszawskich powstańców wystawiono w całości ze składek, a odsłonięto 1 sierpnia 1989 r.
Głaz upamiętniający akcję pod Arsenałem
Ustawiony przy ul. Długiej na rogu budynku dzisiejszego Muzeum Archeologii.
W miejscu przeprowadzenia 26 marca 1943 r. „akcji pod Arsenałem” stoi dziś głaz i symbol Polski Walczącej upamiętniające to wydarzenie. W wyniku akcji zbrojnej członkowie Szarych Szeregów odbili z transportu więziennego Jana Bytnara ps. „Rudy” i 20 innych więźniów. Pomnik stanął w 60. rocznicę akcji, z inicjatywy weteranów AK z batalionów „Zośka” i „Parasol”.
Pomnik bohaterów spod Monte Cassino
Ustawiony w parku Krasińskich, nieopodal ulicy Andersa i Muzeum Archeologii.
Wysoki pomnik o abstrakcyjnej formie upamiętania żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, którzy walczyli i zginęli w bitwie pod Monte Cassino. Odsłonięty w 55. rocznicę walk.
Pomnik Stefana Starzyńskiego
Ustawiony przed Błękitnym Wieżowcem na pl. Bankowym.
Pomnik jednego z najwybitniejszych prezydentów Warszawy, który sprawował swój urząd w latach 1934-39 a jednocześnie dowódcy obrony stolicy we wrześniu 1939 r., który wzywał mieszkańców do walki w słynnych odezwach radiowych. Pomnik projektu Andrzeja Renesa przedstawia postać prezydenta pochylonego nad planem stolicy. Stefan Starzyński ma w Warszawie w sumie 3 poświęcone mu pomniki – na pl. Bankowym, w Ogrodzie Saskim i w al. Niepodległości.
Nike
Ustawiony na skarpie po prawej stronie przy trasie W-Z, jadąc w kierunku mostu Śląsko-Dąbrowskiego.
Pomnik Bohaterów Warszawy 1939-45 r. przestawia postać kobiety z uniesionym mieczem. W konkursie na pomnik rozpisanym przez Radę Narodową w 1956 r. wygrał projekt słynnego rzeźbiarza Mariana Koniecznego, który przedstawił boginię zwycięstwa Nike jako symbol walczącej Warszawy. Wcześniej zlokalizowany był na pl. Teatralnym, ale w związku z odbudową pałacu Jabłonowskich w latach 90. został przeniesiony w obecne miejsce i osadzony na wyższym o kilka metrów cokole.
Pomnik Bohaterów Getta
Ustawiony pośrodku skweru przy ul. Zamenhoffa
Pomnik wzniesiono w 1948 r. w miejscu pierwszych starć bojowników powstania w getcie z Niemcami. Co ciekawe zbudowano go z kamienia przeznaczonego na przyszłe pomniki III Rzeszy. Pomnik projektu Natana Rappaporta przedstawia w formie płaskorzeźb walkę (od strony zachodniej) i męczeństwo (od strony wschodniej) narodu żydowskiego.
Pomnik Ofiar Pawiaka
Ustawiony na rogu al. Jana Pawła II i ul. Dzielnej
Warszawskie więzienie Pawiak znajdujące się na Muranowie zostało zbudowane jeszcze przez władze rosyjskie w poł. XIX w., a podczas okupacji od 1939 r. było wykorzystywane przez Niemców. Podczas wojny więziono tu w sumie ok. 120 tys. osób. Po budynku wysadzonym w powietrze przez hitlerowców pozostał tylko słup bramy i rosnące przy murze drzewo, do którego rodziny ofiar stopniowo przyczepiały pamiątkowe tablice. Obecnie uschnięte drzewo zastąpiono brązowym odlewem – tabliczki pozostały.
Pomnik Barykada Września
Ustawiony obok Hali Banacha przy ul. Grójeckiej, blisko skrzyżowania z ul. Bitwy warszawskiej 1920 r.
Pomnik upamiętniający obronę Warszawy we wrześniu 1939 r. znajduje się w przybliżeniu w miejscu ustawienia wrześniowych barykad chroniących przed wejściem hitlerowców do stolicy. W bohaterskiej walce trwającej od 8 do 27 września mieszkańcy wspomagali słynne pułki "Dzieci Lwowskich", "Strzelców Suwalskich" oraz "Robotnicze Bataliony Obrony Warszawy". Pomnik zaprojektował w 1979 r. prof. Julian Pałka.
Pomnik Mikołaja Kopernika
Ustawiony przed Pałacem Staszica (siedzibą PAN) przy Krakowskim Przedmieściu.
Ufundowany przez Stanisława Staszica, a odsłonięty przez Juliana Ursyna Niemcewicza w 1830 r., pomnik Kopernika stał się podczas wojny obiektem akcji sabotażowej, opisanej zresztą przez A. Kamińskiego w „Kamieniach na szaniec”. Niemcy zasłonili tablicę z napisem Mikołajowi Kopernikowi Rodacy, własną inskrypcją mającą świadczyć o niemieckim pochodzeniu astronoma. 11 lutego 1942 r. Maciej Aleksy Dawidowski PS. „Alek” zerwał niemiecką płytę i ukrył ją w śniegu. W 1944 r. pomnik Kopernika został przeznaczony na złom, ale uniknął zniszczenia.
Pomnik Małego Powstańca
Ustawiony na ul. Podwale, przy murach obronnych.
Pomnik projektu Jerzego Jarnuszkiewicza, odsłonięty w 1983 r. upamiętnia najmłodszych uczestników Powstania Warszawskiego. Wystawiony ze składek harcerzy.
Pomnik Powstania Warszawskiego
Ustawiony przy pl. Krasińskich przy gmachu Sądu Najwyższego.
Jeden z najciekawszych pomników stolicy, projektu Wincentego Kućmy i Jacka Budyna. Realistyczne postacie uchwycono w ogniu walk i podczas wchodzenia do kanału. Właz, którym ewakuowali się powstańcy ze Starego Miasta faktycznie znajduje się kilkanaście metrów dalej, na skrzyżowaniu ulic Długiej i Miodowej. Pomnik ku czci warszawskich powstańców wystawiono w całości ze składek, a odsłonięto 1 sierpnia 1989 r.
Głaz upamiętniający akcję pod Arsenałem
Ustawiony przy ul. Długiej na rogu budynku dzisiejszego Muzeum Archeologii.
W miejscu przeprowadzenia 26 marca 1943 r. „akcji pod Arsenałem” stoi dziś głaz i symbol Polski Walczącej upamiętniające to wydarzenie. W wyniku akcji zbrojnej członkowie Szarych Szeregów odbili z transportu więziennego Jana Bytnara ps. „Rudy” i 20 innych więźniów. Pomnik stanął w 60. rocznicę akcji, z inicjatywy weteranów AK z batalionów „Zośka” i „Parasol”.
Pomnik bohaterów spod Monte Cassino
Ustawiony w parku Krasińskich, nieopodal ulicy Andersa i Muzeum Archeologii.
Wysoki pomnik o abstrakcyjnej formie upamiętania żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, którzy walczyli i zginęli w bitwie pod Monte Cassino. Odsłonięty w 55. rocznicę walk.
Pomnik Stefana Starzyńskiego
Ustawiony przed Błękitnym Wieżowcem na pl. Bankowym.
Pomnik jednego z najwybitniejszych prezydentów Warszawy, który sprawował swój urząd w latach 1934-39 a jednocześnie dowódcy obrony stolicy we wrześniu 1939 r., który wzywał mieszkańców do walki w słynnych odezwach radiowych. Pomnik projektu Andrzeja Renesa przedstawia postać prezydenta pochylonego nad planem stolicy. Stefan Starzyński ma w Warszawie w sumie 3 poświęcone mu pomniki – na pl. Bankowym, w Ogrodzie Saskim i w al. Niepodległości.
Nike
Ustawiony na skarpie po prawej stronie przy trasie W-Z, jadąc w kierunku mostu Śląsko-Dąbrowskiego.
Pomnik Bohaterów Warszawy 1939-45 r. przestawia postać kobiety z uniesionym mieczem. W konkursie na pomnik rozpisanym przez Radę Narodową w 1956 r. wygrał projekt słynnego rzeźbiarza Mariana Koniecznego, który przedstawił boginię zwycięstwa Nike jako symbol walczącej Warszawy. Wcześniej zlokalizowany był na pl. Teatralnym, ale w związku z odbudową pałacu Jabłonowskich w latach 90. został przeniesiony w obecne miejsce i osadzony na wyższym o kilka metrów cokole.
Pomnik Bohaterów Getta
Ustawiony pośrodku skweru przy ul. Zamenhoffa
Pomnik wzniesiono w 1948 r. w miejscu pierwszych starć bojowników powstania w getcie z Niemcami. Co ciekawe zbudowano go z kamienia przeznaczonego na przyszłe pomniki III Rzeszy. Pomnik projektu Natana Rappaporta przedstawia w formie płaskorzeźb walkę (od strony zachodniej) i męczeństwo (od strony wschodniej) narodu żydowskiego.
Pomnik Ofiar Pawiaka
Ustawiony na rogu al. Jana Pawła II i ul. Dzielnej
Warszawskie więzienie Pawiak znajdujące się na Muranowie zostało zbudowane jeszcze przez władze rosyjskie w poł. XIX w., a podczas okupacji od 1939 r. było wykorzystywane przez Niemców. Podczas wojny więziono tu w sumie ok. 120 tys. osób. Po budynku wysadzonym w powietrze przez hitlerowców pozostał tylko słup bramy i rosnące przy murze drzewo, do którego rodziny ofiar stopniowo przyczepiały pamiątkowe tablice. Obecnie uschnięte drzewo zastąpiono brązowym odlewem – tabliczki pozostały.
Pomnik Barykada Września
Ustawiony obok Hali Banacha przy ul. Grójeckiej, blisko skrzyżowania z ul. Bitwy warszawskiej 1920 r.
Pomnik upamiętniający obronę Warszawy we wrześniu 1939 r. znajduje się w przybliżeniu w miejscu ustawienia wrześniowych barykad chroniących przed wejściem hitlerowców do stolicy. W bohaterskiej walce trwającej od 8 do 27 września mieszkańcy wspomagali słynne pułki "Dzieci Lwowskich", "Strzelców Suwalskich" oraz "Robotnicze Bataliony Obrony Warszawy". Pomnik zaprojektował w 1979 r. prof. Julian Pałka.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz